Sunce se budi – porast solarne aktivnosti: Šta to znači za električne mreže i komunikacije?

U posljednjih 16 godina Sunce pokazuje iznenađujući porast aktivnosti, preokrećući dugogodišnji silazni trend i otvarajući pitanja o uticaju na tehnologiju i život na Zemlji, prema najnovijim istraživanjima NASA-e.

Neočekivani preokret

Decenijama su naučnici vjerovali da Sunce ulazi u produženu fazu niske aktivnosti. Od 1980-ih solarna aktivnost je postepeno opadala, da bi 2008. godine dostigla najniži zabilježeni nivo. Mnogi istraživači smatrali su da je to početak „dubokog solarnog minimuma“ — perioda istorijske neaktivnosti.

Međutim, nakon 2008. godine trend se preokrenuo.

„Zato je bilo pravo iznenađenje kada smo vidjeli da se obrazac promijenio. Sunce se polako budi“, izjavio je Džejmi Jasinski, fizičar plazme iz NASA-inog Jet Propulsion laboratorija i glavni autor studije, za CBS News.

Studija objavljena u časopisu Astrophysical Journal Letters pokazuje da se aktivnost Sunca ponovo povećava — bilježe se jači solarni vjetrovi, češće solarne baklje i sve više koroninih izbacivanja mase.

Posljedice za Zemlju

NASA upozorava da veća solarna aktivnost može snažno uticati na svemirske vremenske prilike — uslove u svemiru koji utiču i na letjelice i na infrastrukturu na Zemlji.

„Svemirske vremenske pojave direktno utiču na rad svemirskih letjelica i sigurnost astronauta, ali mogu se osjetiti i na Zemlji, jer ometaju elektroenergetske mreže, GPS signale i radio komunikacije“, naveli su istraživači.

Trenutno se Zemlja nalazi u 25. solarnom ciklusu, koji je počeo 2020. godine. Prethodni ciklus bio je najslabiji u proteklom vijeku, pa su naučnici očekivali nastavak mirnog perioda. Međutim, mjerenja solarnog vjetra i magnetskog polja širom Sunčevog sistema ukazuju na pojačanu aktivnost.

Rizici za tehnologiju i astronaute

Koautor studije, Marko Veli iz NASA-inog Jet Propulsion laboratorija, naglašava da je praćenje Sunca ključno, kako sa naučne, tako i sa praktične strane. Pouzdane prognoze svemirskog vremena od vitalnog su značaja za sigurnost astronauta, posebno sada kada NASA-in program Artemis planira misije u dublji svemir.

Opasnosti nisu samo teorijske. U maju 2024. NASA je zabilježila najjaču geomagnetnu oluju u više od dvije decenije. Nekoliko snažnih X-klasa solarnih baklji pomjerilo je aurore daleko na jug, čak do Meksika.

Inženjer elektrotehnike Dejvid Volas objašnjava da geomagnetne oluje mogu ozbiljno poremetiti rad tehnologije:

• Internet provajderi mogu prestati s radom, što bi onemogućilo komunikaciju različitih sistema.
• Visokofrekventne komunikacije, poput avio-veza, kratkotalasnog i pomorskog radija, bile bi poremećene.
• Sateliti i elektroenergetske mreže mogli bi pretrpjeti velike štete.

Pogled u budućnost

Iako rast aktivnosti Sunca donosi nova naučna saznanja, on istovremeno predstavlja ozbiljan izazov za savremeno društvo koje zavisi od tehnologije. NASA i druge svemirske agencije sada se suočavaju s imperativom — razvijati sve preciznije prognoze svemirskog vremena radi zaštite astronauta u svemiru i ključnih sistema na Zemlji.

The post Sunce se budi – porast solarne aktivnosti: Šta to znači za električne mreže i komunikacije? appeared first on IT mixer.