Efikasnost vakcina protiv HPV-a: u SAD-u utvrđeno smanjenje broja slučajeva raka grlića materice

• Smanjenje mortaliteta/smrtnosti: stopa smrtnosti od raka grlića materice se zbog postojanja vakcina protiv HPV (humanog papiloma virusa) kod žena mlađih od 25 godina smanjila za 62% u periodu od 2013-2021.
• Uloga HPV vakcina: Ovo je prva generacija žena koja je široko zaštićena HPV vakcinacijom što ukazuje na značajan uticaj vakcine.
• Zbog imunizacije, smanjuje se i prevalencija visokorizičnih tipova HPV 16 i 18 koji su uzrok oko 99% slučajeva raka grlića materice. 

Istraživanje koje su proveli naučnici sa Medicinskog fakulteta Univerziteta u Južnoj Karolini se oslanja na podatke Nacionalnog centra za zdravstvenu statistiku u SAD-u, u periodu od 1992. do 2021. godine. Istraživači su izračunali godišnje stope promjena u smrtnosti, fokusirajući se na uticaj HPV vakcine. Ova metodologija je omogućila procjenu promjena u trendovima smrtnosti s visokim nivoom preciznosti. Rezultate su objavili u JAMA Network u oktobru 2024.

Rezultati studije efikasnosti vakcina protiv HPV-a

U periodu od 1992. do 2015. godine smrtnost od raka grlića materice kod žena mlađih od 25 godina je opadala postepeno, za 3.7% godišnje. Nakon uvođenja HPV vakcine, uočeno je značajno ubrzanje smanjenja smrtnosti, s godišnjim padom od čak 15.2% od 2015. do 2021. godine. U brojkama, smrtnost je pala sa 55 slučajeva (1992-1994) na samo 13 slučajeva godišnje (2019-2021).

Redukcija slučajeva raka grlića za period 2019-2021 iznosi 62%.

Ovaj trend se prvenstveno pripisuje povećanoj pokrivenosti vakcinacijom koja je do 2021. godine dostigla 78.5%. Studija također naglašava doprinos poboljšanja provedbe skrining programa. Rezultati jasno ukazuju na pozitivan trend smanjenja slučajeva raka grlića materice.

Poruka za kraj

Ova studija potvrđuje da je HPV vakcinacija ključna za smanjenje smrtnosti od raka grlića materice. Dokazi o njenoj efikasnosti pružaju snažan argument za povećanje stope imunizacije, posebno u svjetlu smanjenja obuhvata vakcinacijom tokom pandemije. Vakcinacija je ne samo individualni, već i društveni čin zaštite zdravlja koji može spasiti živote generacija koje dolaze.

Ono nije jedino istraživanje efikasnosti HPV vakcina/cjepiva.

Masovni program vakcinacije protiv HPV žena u Velikoj Britaniji, rezultovao je značajnim padom od 87% slučajeva raka grlića materice (vrata maternice, cerviksa) u poređenju s prethodnim generacijama istih godina, objavljeno je u radu u Lancetu(2).

Studija objavljena 2024. u Journal of the National Cancer Institute(3)  nudi dokaze koji potvrđuju dugoročnu efikasnost HPV vakcina. Ova studija, koja je pratila gotovo pola miliona žena iz Škotske, pokazuje koliko je važno vakcinisati djevojčice na vrijeme, u ranom pubertetu, kako bi se smanjio rizik od razvoja raka grlića materice kasnije u životu. Ključni nalaz studije je da nijedna žena koja je primila vakcinu u ranim tinejdžerskim godinama nije razvila rak grlića materice.

Ovaj rezultat je izuzetno važan jer potvrđuje da rana vakcinacija pruža potpunu zaštitu od raka grlića materice. Također potvrđuje i da je najbolja praksa rano davanje vakcine djevojčicama, prije nego što dođu u priliku da kontaktiraju ovaj virus.

Studija objavljena u NEJM (4) 2020. pokazala je da je u populacije Švedske također došlo do značajnog smanjenja raka grlića materice.

I ne samo to – studije su pokazale kako je smanjena prisutnost visokorizičnih sojeva HPV – 16 i 18. U danskoj meta-analizi (5) o stvarnom utjecaju HPV vakcinacije utvrđeno je da je prevalenca HPV-16 i HPV-18 (najrizičniji)  smanjena za 83% u periodu od 5 do 8 godina nakon vakcinacije među djevojkama u dobi od 13 do 19 godina, te za 66% među ženama u dobi od 20 do 24 godine. Prema Vaccine knowledge, i Lancetu (6) i u Velikoj Britaniji je zahvaljujući vakcinaciji došlo do smanjenja prevalence visokorizičnih tipova HPV 16 i 18:

Smanjenje prevalence visokorizičnih HPV tipova 16 i 18 usljed programa imunizacije, prema vaccineknowledge.ox.ac.uk