Upoznajte plutu – materijal 21. vijeka

Planeta se ubrzano mijenja, suočavajući se sa izazovima poput klimatskih promjena i iscrpljivanja prirodnih resursa. Potrebna su nam rješenja koja balansiraju ekonomski rast i zaštitu životne sredine. U potrazi za boljim rješenjima, spoljašnji sloj kore hrasta plutnjaka izdvaja se kao primjer svestranog materijala koji donosi višestruke koristi i prirodi i industriji, poznat kao pluta.

Za razliku od većine vrsta drveća, kod kojih je stablo potrebno posjeći da bi se dobio željeni materijal, hrast plutnjak obezbjeđuje plutu bez trajnog oštećenja. Prva „berba” moguća je tek kada drvo dostigne oko 25 godina starosti, a najkvalitetnija pluta dobija se poslije treće berbe, kada je drvo staro više od 40 godina. Ovaj ciklus se ponavlja u prosjeku svakih devet godina, a tokom 200-godišnjeg životnog vijeka stabla moguće je obaviti oko 17 berbi. Sam proces skidanja kore obavljaju stručnjaci, koji je uklanjaju pažljivo i bez ugrožavanja vitalnog dijela drveta. Kora se vremenom regeneriše, vraćajući se u približno prvobitno stanje ili čak postajući kvalitetnija.

Hrast plutnjak, osim što produžava sopstveni životni vijek regeneracijom kore, igra značajnu ulogu u borbi protiv klimatskih promjena. Procjene pokazuju da šume hrasta plutnjaka širom svijeta mogu da zadrže do 14 miliona tona CO2 svake godine, smanjujući efekat staklene bašte. Portugal, zemlja sa najvećom površinom ovih šuma, koje pokrivaju čak trećinu ukupne površine hrasta plutnjaka u svijetu, koristi ove prednosti kako ekonomski, tako i ekološki. Kako posjeduje najveće površine hrasta plutnjaka, tako je Portugal zaslužan za više od polovine svjetske proizvodnje plute. Više od 700 kompanija u Portugalu direktno zavisi od ove industrije, obezbjeđujući na hiljade radnih mjesta. Zbog toga je krajem 2011. godine hrast plutnjak proglašen nacionalnim drvetom Portugala, iako je pod zakonskom zaštitom još od 13. vijeka.

U FOKUSU:

• „Umetnost cveta” – najljepši front ekološke borbe
• Program koji mijenja živote
• Od čađi do mastila – kako zagađenje postaje alat umjetnosti

Struktura i svojstva plute

Mikroskopske vazdušne komore u strukturi plute daju joj izuzetnu lakoću i elastičnost. U jednom kubnom centimetru može se naći na milione sićušnih ćelija ispunjenih vazduhom ili gasovima sličnog sastava, što pluti pruža osobine poput toplotne i zvučne izolacije, otpornosti na vlagu i sposobnosti da uspori širenje vatre. Zahvaljujući tim karakteristikama, pluta predstavlja skoro idealan materijal za različite industrije – od građevine, preko dizajna enterijera, pa sve do tehnološki naprednih grana poput automobilske i aero-industrije. Pluta je čak jedan od važnih elemenata svemirskih letjelica upravo zbog svojih izuzetnih toplotnoizolacionih svojstava, jer raketa prilikom lansiranja u svemir postiže ekstremno visoke temperature.

Ekološka gradnja posljednjih decenija sve češće ističe plutu kao materijal budućnosti. Zbog njenih izolacionih svojstava, ploče i pločice od plute koriste se za podove, zidne obloge, pa čak i u vlažnim prostorijama poput kuhinja ili kupatila. Iako mnogi smatraju da je pluta nježna i podložna oštećenjima, njena elastičnost i samoobnavljajuća struktura često sprečavaju trajna udubljenja. Ukoliko dođe do ozbiljnijeg oštećenja, moguće je zamjeniti samo oštećeni segment, što značajno produžava vijek trajanja površine. Osim toga, površinski sloj plute gotovo da ne zadržava grinje i prašinu, zbog čega je veoma privlačna za osobe sklone alergijama i astmi.

Svima nam je pluta već decenijama poznata kao materijal za proizvodnju čepova za flaše, ali se njena primjena znatno proširila. U industriji bIJele tehnike, pluta može poslužiti kao odlična toplotna i zvučna izolacija, dok u moreplovstvu, kvaliteti poput plovnosti i elastičnosti čine je pogodnom za bove, pontone i dIJelove čamaca, gdje materijal treba da bude lagan i postojan u dodiru sa vodom.

Priredila: Milica Vučković

Tekst u cijelosti pročitajte u Magazinu Energetskog portala CIRKULARNA EKONOMIJA

Članak Upoznajte plutu – materijal 21. vijeka se pojavljuje prvo na Energetski Portal.