Regenerativna poljoprivreda: Stvaranje generacije regeneracije

Poljoprivreda ima ključnu ulogu u snabdijevanju hrane i igra važnu ulogu u očuvanju biodiverziteta, ali istovremeno značajno doprinosi emisijama gasova sa efektom staklene bašte. Sektor poljoprivrede, šumarstva i drugih oblika korišćenja zemljišta (AFOLU), učestvuje sa 13–21 odsto u ukupnim antropogenim emisijama gasova sa efektom staklene bašte. Značajan dio tih emisija potiče od prenamjene zemljišta, navodi se u Šestom izvještaju Međuvladinog panela o klimatskim promjenama (IPCC) u dijelu Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Brza i adekvatna primjena mjera adaptacije u poljoprivredi jedan je od najvažnijih potencijala u borbi protiv klimatskih promjena.

Regenerativna poljoprivreda teži da koristi zemljište na način koji istovremeno povećava njegovu plodnost i smanjuje negativne uticaje na životnu sredinu. Održivo upravljanje zemljištem omogućava vezivanje ugljenika iz atmosfere u humus kroz fotosintezu biljaka. Površinski sloj zemljišta sadrži više ugljenika  nego atmosfera i biosfera zajedno, jer mu je priroda dodijelila ulogu kopnenog rezervoara u globalnom ciklusu ugljenika.

Prema Save Soil inicijativi iz 2024. godine, primjena regenerativnih agroekoloških praksi na globalnom nivou, mogla bi da se doprinese vezivanju do 27 odsto potrebnog vezivanja ugljenika kako bi se globalne temperature zadržale ispod porasta od 2°C u odnosu na predindustrijski nivo. Međutim, između 20 odsto i 40 odsto svjetskog poljoprivrednog zemljišta već je u nekom stepenu degradirano, a taj procenat nastavlja da raste, prije svega zbog gubitka humusa, navodi se u izvještaju Global Land Outlook 2 (GLO2), koji je izdao UNCCD. Degradirana zemljišta ne samo da gube produktivnost već, paradoksalno, ubrzano oslobađaju ugljen-dioksid, što može poništiti čak i najveće napore u smanjenju emisija iz energetskog sektora.

Pročitajte još:

• FBiH zabilježila povećanje u proizvodnji uljarica
• Programom grantova za mlade na selu do 10.000 KM za pokretanje biznisa
• Evropska komisija predstavila viziju budućnosti poljoprivrede i proizvodnje hrane

Šta je regenerativna poljoprivreda?

Regenerativna poljoprivreda je pristup koji omogućava dugoročno korišćenje zemljišta uz istovremeno očuvanje i unapređenje njegove plodnosti, poboljšanje kvaliteta zemljišta i smanjenje negativnih uticaja na životnu sredinu. Ovaj model proizvodnje zasniva se na više principa, među kojima su:

• Prilagođavanje agroekološkim i socio-ekonomskim uslovima svakog gazdinstva
• Minimalno narušavanje zemljišta obradom
• Održavanje pokrovnih usjeva i živog korijena biljaka tokom cijele godine
• Povećanje biološke raznolikosti
• Integracija stoke u poljoprivredni sistem

Prednosti i izazovi regenerativne poljoprivrede

Primjena regenerativnih praksi donosi brojne ekonomske i ekološke koristi. Povećana plodnost zemljišta smanjuje potrebu za mineralnim đubrivima, pesticidima i gorivom za obradu, što rezultira nižim troškovima proizvodnje i smanjenjem emisija gasova sa efektom staklene bašte. Istovremeno, povećana količina organske materije u zemljištu doprinosi boljem vezivanju ugljenika i jačanju otpornosti poljoprivrede na klimatske promjene.

Ipak, prelazak na regenerativne metode nije bez izazova. Kao i svaka tranzicija, zahtjeva nova znanja, prilagođavanje mehanizacije i bolju organizaciju proizvodnje. Da bi ovaj model postao široko prihvaćen, neophodna je podrška kroz strateške mjere, edukaciju poljoprivrednika i finansijske podsticaje.

Podrška razvoju regenerativne poljoprivrede u Srbiji

Regenerativna poljoprivreda u Srbiji postaje sve prisutnija kao odgovor na izazove degradacije zemljišta i klimatskih promjena. Poljoprivrednici, istraživači i organizacije sve više istražuju mogućnosti za njenu primjenu, a različite inicijative doprinose širenju znanja i razmeni iskustava. Jedan od pionira u tome je Savez za regenerativnu poljoprivredu Srbije, koji se bavi edukacijom i povezivanjem proizvođača sa stručnjacima i institucijama.

Tekst je za Energetski portal napisala dr Jordana Ninkov, naučna savjetnica na Institutu za ratarstvo i povrtarstvo u Novom Sadu.

Članak Regenerativna poljoprivreda: Stvaranje generacije regeneracije se pojavljuje prvo na Energetski Portal.