DESI: čini se da tamna energija evoluira

Tamna materija i tamna energija ostaju jedne od najvećih misterija moderne fizike, a novi nalazi iz prvih tri godine podataka DESI (Dark Energy Spectroscopic Instrument) ukazuju na to da tamna energija možda nije konstantna, već se vremenom mijenja. Ovo bi moglo značiti preokret u našem razumijevanju svemira i njegovog krajnjeg ishoda.

Šta je tamna energija i zašto je važna?

Tamna materija je nevidljiva supstanca koja čini oko 27% svemira, dok je tamna energija odgovorna za ubrzano širenje svemira i čini čak 68% ukupnog kosmičkog budžeta. O tamnoj energiji znamo još manje nego o tamnoj materiji. Tamna energija je tajanstvena sila koja pokreće širenje svemira, a čini se da slabi, prema istraživanju koje bi moglo “oboriti” trenutno razumijevanje naučnika o sudbini kosmosa.

Novi nalazi DESI-ja

Tim naučnika koji radi na DESI projektu analizirao je podatke iz prvih tri godine posmatranja, obuhvatajući skoro 15 miliona galaksija i kvazara. Kombinacijom ovih podataka s ranijim istraživanjima, uključujući proučavanje kosmičkog mikrovalnog pozadinskog zračenja, supernova i slabe gravitacione sočivnosti, došli su do iznenađujućih rezultata.

U ovom timu je učestovavao i fizičar bosanskog porijekla, dr Dragan Huterer, inače unuk matematičarke Vere Šnajder. On se pojavljivio i u emisiji o svemiru Through the wormhole koju je vodio Morgan Freeman, baš na temu tamne energije.

Standardni model kosmologije, koji pretpostavlja da je tamna energija konstantna (“kosmološka konstanta”), ne može u potpunosti objasniti sva opažanja. Međutim, podaci sugerišu da je uticaj tamne energije varirao kroz vrijeme – što bi moglo značiti da se svemir širio ubrzano ranije nego što se mislilo, a da se to ubrzanje sada usporava.

Zašto je ovo važno?

Ako se potvrdi da tamna energija evoluira, to bi moglo značiti da su postojeće teorije o strukturi svemira nepotpune ili čak pogrešne. Ovo bi moglo dovesti do razvoja novih modela fizike koji bi bolje objasnili sile koje upravljaju kosmičkom ekspanzijom.

DESI projekt, koji uključuje i istraživače sa Univerziteta Michigan i Berkeley Lab, pravi najveće 3D mape svemira do sada, prateći uticaj tamne energije kroz proteklih 11 milijardi godina. Ovi novi rezultati sugerišu da smo možda na pragu revolucionarnog otkrića – preispitivanja kosmološkog modela i potencijalnog razumijevanja nove fizike koja bi mogla objasniti sudbinu svemira.

Reference:

Berkeley

Univerzitet Michigan

Publikacije