Agencija za IKT nastavlja da krije ugovor sa Kinezima

BANJALUKA – Agencija za informaciono komunikacione tehnologije Republike Srpske ponovo je odbila da dostavi kopiju ugovora Vlade RS sa kineskom kompanijom ELINC o kupovini zaštitnog softvera i potpuno izignorisala presudu Okružnog suda u Banjaluci u korist portala CAPITAL.

Ovaj sud je tom presudom poništio drugostepeno rješenje doneseno po CAPITAL-ovoj žalbi zbog sakrivanja podataka od javnog interesa.

Osim toga, naložio je IKT-u da u roku od 30 dana donese novu odluku, uvažavajući pravno shvatanje suda i primjedbe u pogledu postupka.

Umjesto toga, ova agencija „iskulirala“ je presudu kao da je nema i opet dostavila prvostepeno rješenje.

UO poništio rješenje Agencije o tajnosti ugovora sa Kinezima

Doduše, spomenuli su samo kratko da je nakon prijema presude drugostepeni organ (Upravni odbor agencije) donio rješenje i poništio prvostepeno rješenje.

Prema riječima Damjana Ožegović iz Transparency Internationala BiH, ovaj dokument je u stvari prethodio žalbi, pa je onda predmet opet vraćen prvostepenom organu na ponovljeni postupak.

Zaboravljena drugostepena odluka

“Umjesto da je doneseno rješenje koje se odnosi na presudu, da saznamo kako je odlučeno po žalbi, Upravni odbor je dopustio prvostepenom organu da riješi stvar. Nakon ovoliko vremena i spora ovo nije ni brže ni ekonomičnije, naročito jer su ponovo odbili da dostave informacije“, kaže Damjanović.

Prema tome, CAPITAL, koji je dobio sudsku presudu u svoju korist, kaže Damjanović, nije nikada uspio da sazna šta je odlučio drugostepeni organ koji je trebao da se izjasni po presudi.

“Nije poznato da li je i kakva instrukcija data prvostepenom organu da postupi u skladu sa pravnim shvatanjem suda i sa primjedbama suda u pogledu postupka, a posljedično nije data ni mogućnost preispitivanja takve odluke“, kaže Ožegović.

Inače, Upravni odbor Agencije za informaciono komunikacione tehnologije RS, početkom juna ove godine, poništio je rješenje kojim su portalu CAPITAL uskraćene informacije o potpisivanju tajnog ugovora sa kineskom kompanijom ELINC vrijednog 57 miliona maraka.

Srpska tajno sklopila ugovor od 57 miliona sa kineskom firmom povezanom sa vojnom industrijom

Ovo rješenje doneseno je na osnovu presude Okružnog suda u Banjaluci u korist CAPITAL-a u kojoj je potvrđeno da je odbijanje našeg zahtjeva za slobodan pristup informacijama u vezi nabavke softvera za digitalnu zaštitu u svim institucijama u RS bilo nezakonito.

“Žalba je osnovana. Utvrđeno je da su povrijeđena pravila postupka, kao i da nisu pravilno i potpuno utvrđene činjenice. Prvostepeni organ (Agencija za IKT RS) obavezan je da donese novo rješenje“, navode iz UO Agencije za IKT RS.

Neznanje ili taktika?

Prema novom rješenju od prije dva dana, IKT je potpuno izignorisao presudu suda, na koju je bio obavezan da odgovori, ali nije jasno da li je to učinjeno zbog neznanja onih koji su ga pisali ili namjerno, da bi se dobilo vrijeme za odugovlačenje.

Podsjećamo, CAPITAL je otkrio da je Vlada RS početkom juna prošle godine potpisala ugovor o nabavci zaštitnog softvera od kineskog ELINC-a za koji će iskeširati 57 miliona KM.

Na ovaj ugovor je odmah stavljena oznaka tajnosti, a Agencija za IKT potvrdila je medijima informaciju tek kada smo mi o tome objavili tekst.

Kinezi, Rusi i Izraelci u borbi protiv „loših vijesti“

Potvrdili su da tim softverom planiraju pod jedan kišobran staviti 780 institucija i ustanova. Kasnije su operisali i drugim brojevima govoreći da se radi o 1.050 institucija, javnih preduzeća, škola i drugih ustanova.

CAPITAL je kasnije otkrio da se, pod izgovorom zaštite djece na internetu, sprovodi implementacija infrastrukture za digitalni nadzor nad institucijama, građanima i medijima.

Na internom sastanku samo za odabrane službenike Vlade RS nazvanog „Prva mezoregijske IKT konferencije“ koji je održan 11. aprila u Administrativnom centru u Banjaluci otkriveni su detalji plana vlasti Srpske da uspostavi kontrolu sajber prostora.

Na tajnoj konferenciji, sakrivenoj od medija i javnosti, na kojoj je više puta napomenuto učesnicima da tu nema novinarima, ovaj projekat je predstavljen kao rješenje za bezbjednost institucija i građana, sa posebnim fokusom na djecu, ali i medije koji plasiraju „loše vijesti“.

Kao razlog za nabavku softvera od Kineza naveli su rezultate analize da je stanje u IT sektoru institucija i ustanova u Srpskoj očajno i da je hitno potrebno da se ono sredi.

Prema rečenom, što je potvrđeno CAPITAL-u iz više izvora, planirano je da se do 2027. godine uspostavi 15 čvorišta u Srpskoj sa data centrom na Elektrotehničkom fakultetu u Istočnom Sarajevu i glavnim centrom za podršku u Kragujevcu u Srbiji, a koji će uvezati sve institucije u Srpskoj, kombinujući komponenete i softver naručen od Kineza, potpomognut ruskim sistemima „hvatanja“ sajber prijetnji.

Za ovaj posao se osposobljava kadar koji pohađa „Sajber akademiju“ u saradnji sa Izraelcima (o obukama izraelske firme  “Elta Cystems” mediji su ranije pisali).

Potpuna kontrola interneta u Srpskoj uz kineski softver, rusku praksu i izraelski trening

Sankcije pogasile licence i podršku preskupih softvera

Inače, Vlada RS, Predsjednik RS, Agencija za državnu upravu RS i drugi su zbog uvođenja sankcija u oktobru 2023. godine ostali bez podrške za službene domene zvaničnih sajtova, a krajem decembra iste godine desio se i hakerski napad na IZIS (Integrisani zdravstveni informacioni sistem).

Par dana kasnije, procurili su podaci korisnika Poreske uprave RS i našli se u ponudi na darkwebu.

Republika Srpska potrošila je do sada stotine miliona maraka za nabavke raznih softvera, dodjeljujući poslove uglavnom favorizovanim kompanijama, a neke od njih našle su se takođe na OFAC-ovoj listi.

Ranija analiza stanja u informacionim sistemima u institucijama (2023. godine) pokazala je da je situacija katastrofalna, da je zaštita gotovo nepostojeća, što je iskorišćeno kao povod da se (opet) formirana Agencija za informaciono-komunikacione tehnologije RS, koja je pod nazivom Agencija za informaciono društvo RS utopljena u Ministarstvo za naučno tehnološki razvoj i visoko obrazovanje RS 2018. godine.

Situaciju je dodatno pogoršalo uvođenje sankcija privilegovanim kompanijama koje su uspostavile traljave sisteme plaćene stotine miliona maraka, kao i prekid podrške zapadnih proizvođača u održavanju i licenciranju.

Dodik zabrinut zbog curenja informacija o kupovini kineskog softvera

Predstavnici ove agencije u aprilu u Vladi RS istakli su da se Srpska nalazi u “stanju krize lanaca snabdijevanja, koje se ogleda u mogućnostima prekida snabdijevanja institucija hardverom i softverom”.

Postojeća zakonska rješenja, rečeno je tada, ne štite u dovoljnoj mjeri domaću privredu i stanovništvo od sajber prijetnji. Uz sve to, postoji hitna potreba za obučenim kadrovima u ovoj oblasti za sve sektore i najavljen njen početak do kraja maja.

The post Agencija za IKT nastavlja da krije ugovor sa Kinezima appeared first on Capital.ba - Informacija je capital.