Kako funkcioniše cijena ugljenika i zašto je korisna

Uvođenje cijene na emisije, odnosno stavljanje cijene na zagađenje, jedan je od najefikasnijih alata za borbu protiv klimatskih promjena, koji pomaže smanjenju emisija, jača energetsku nezavisnost i podržava ljude i regione tokom zelene tranzicije.

EU planira da od 2027. godine uspostavi ETS2 koji će pokrivati emisije iz drumskog saobraćaja i zgrada, što bi trebalo da doprinese da veći dio ekonomije učestvuje u zelenoj tranziciji.

Od osnivanja Sistema trgovanja emisijama EU (EU ETS), prije 20 godina smanjene su emisije iz proizvodnje električne i toplotne energije, kao i industrije za 50 odsto. Samo u 2024. emisije su pale za pet odsto u odnosu na prethodnu godinu.

ETS svake godine smanjuje maksimalni dozvoljeni nivo emisija, šaljući jasne signale kompanijama da se isplati ulagati u čiste tehnologije. Takođe, omogućava fleksibilnost u izboru puta za smanjenje emisija, podstičući različite inovacije u energiji, materijalima i transportu.

Sistem podstiče industrijsku modernizaciju i investicije u zelene tehnologije. EU je postala globalni lider u vjetroenergiji, proizvodnji elektrolizera i toplotnih pumpi, sa izvozom zelenih tehnologija u vrednosti od 90 milijardi eura u 2024.

Ekonomski rast

Fond za inovacije i Fond za modernizaciju finansiraju se prihodima od ETS-a. Fond za inovacije je jedan od najvećih svjetskih programa finansiranja čistih tehnologija – od 2021. uloženo je oko 12 milijardi eura u skoro 200 projekata.

Uvedeni su mehanizmi za sprečavanje „curenja ugljenika“,  besplatnih dozvola koje se daju nekim industrijama u prelaznom periodu i Mehanizam za prilagođavanje ugljenika na granicama (CBAM).

Pročitajte još:

• Nova evropska taksa na emisije – Ugljen-dioksid ima cijenu
• Kina otvorila prvi auto-put sa nultom emisijom ugljenika
• Rekordna emisija ugljenika u 2024. godini zahtjeva hitnu akciju

Do 2030. moglo bi nastati preko milion novih poslova u čistoj industriji, energetskoj efikasnosti i zelenom transportu.

Energetska nezavisnost

EU je u 2024. potrošila skoro 400 milijardi eura na uvoz fosilnih goriva.U 2023. skoro polovina električne energije u EU poticala je iz obnovljivih izvora, a uz nuklearnu – skoro 70 odsto je proizvedeno bez emisija.

Čistiji vazduh

Manja upotreba fosilnih goriva znači smanjenje emisija sumpornih oksida, azotnih oksida i čestica PM2.5. Time se smanjuju astma, respiratorne i kardiovaskularne bolesti, kao i prijevremene smrti, posebno u urbanim sredinama.

Prihodi od ugljenika

Socijalni klimatski fond (2026–2032) raspolaže sa najmanje 86,7 milijardi eura za izolaciju domova, čistu mobilnost i pristupačnu energiju za najranjivije. ETS je državama članicama donio više od 200 milijardi eura prihoda, koji se ulažu u javni prevoz, energetski efikasno stanovanje i modernu infrastrukturu. Fond za modernizaciju ulaže u energetske sisteme u 13 država centralne, istočne i južne Evrope – do sada preko 19 milijardi eura.

Ekonomska opravdanost

Zagađivači plaćaju cijenu svojih emisija, dok se prihodi usmjeravaju ka podršci domaćinstvima i državama kojima je pomoć najpotrebnija. Na taj način tranzicija ka čistoj energiji postaje pravednija i dostupnija svima.

Oporezivanje ugljenika već postoji u Kini, Južnoj Koreji, Novom Zelandu, Kanadi i nekim američkim državama, dok ga razvijaju Brazil, Turska, Japan, Indija i druge zemlje. Prema Svjetskoj banci, preko 80 država ima ovakav sistem, koji obuhvata polovinu globalnih emisija iz elektroenergetike.

Energetski portal

Članak Kako funkcioniše cijena ugljenika i zašto je korisna se pojavljuje prvo na Energetski Portal.